Werknemers die afhaken (climate quitters), investeerders die overslaan en regelgeving die steeds strikter wordt. Verduurzaming staat hoog op de agenda bij veel techbedrijven. Tussen wens en praktijk zit echter nogal eens een kloof. Reden om te kijken hoe strategie en praktische uitwerking bij elkaar kunnen komen. “Onderschat niet hoeveel tijd eroverheen gaat voordat je resultaat boekt.”
Uit gegevens van Gartner blijkt dat duurzaamheid een top-10 onderwerp is voor directies omdat het grotere efficiëntie kan creëren, geld kan besparen en tegemoet kan komen aan de vraag van investeerders. Verschillende andere onderzoeken benadrukken dan weer dat ook werknemers, vooral jongere generaties, waarde hechten aan duurzaamheid. Volgens onderzoek door Software AG gelooft 84% van de bedrijven dat ze werknemers zullen verliezen zonder een duidelijke duurzaamheidsstrategie. Terwijl de skill gap vooral in de techsector al enorm is. Uit onderzoek van Deloitte blijkt dan weer dan negen van de tien Gen Z’ers en millennials zich inspannen om hun eigen impact op het milieu te verminderen, terwijl slechts achttien procent zegt dat hun werkgevers zich inzetten om klimaatverandering tegen te gaan.
Ronkende cijfers dus allemaal. Maar daar staat tegenover dat bedrijven in de huidige economische crisis juist minder prioriteit geven aan duurzaamheidsprogramma’s, zo blijkt uit onderzoek van Regina Corso Consulting onder 2.088 IT-professionals in het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten, Canada, Duitsland en Frankrijk. Alle groene beloftes te spijt zei 84 procent van de respondenten dat zij, gezien de huidige economische onrust, in 2023 commerciële doelstellingen voorrang zullen geven boven duurzaamheidsdoelstellingen.
Opmerkelijk is ook dat volgens dit onderzoek de overgrote meerderheid (87%) van de organisaties duurzaamheid en digitale transformatie als volledig gescheiden disciplines behandelt.
Technologisch ingrijpend
Terwijl Gartner juist kansen ziet om op het vlak van technologie te verduurzamen. Onder andere door middels clouddiensten de bezettingsgraad van shared services te verhogen en milieueffecten te verminderen. Maar ook de inzet van CO2-managementsoftware voor het faciliteren van het verzamelen, analyseren en rapporteren van emissiegegevens uit verleden, heden en toekomst. Of, technologisch nog wat ingrijpender, het inrichten van een supply chain blockchain om transacties te beschermen, verifiëren en traceren om bijvoorbeeld ethische bevoorrading te garanderen.
Hoewel dit houvast geeft, voelt het toch al gauw wat hoog over. Met aan de andere kant dat het belang van groene stroom, zonnepanelen en duurzame voeding vaak wel bekend zijn. Voor techbedrijven zit de meeste impact in personeel en de software die in de lucht wordt gehouden, vat Konstantinos Kouzelis samen. Als CEO en oprichter van SaaS-platfom Greencast helpt hij bedrijven als MyWheels en Mijndomein verduurzamen. Met betrekking tot software is het volgens Kouzelis wijs om kritisch kijken naar de cloud-services die worden gebruikt. Want hoewel gebruikmaken van een externe partij vaak al duurzamer is dan zelf zaken hosten, zit er wel verschil tussen aanbieders. “Microsoft en Google zeggen CO2-neutraal te zijn”, aldus Kouzelis. “Dat kan tot veertig procent van de footprint besparen.”
In vergelijking met vijf jaar geleden haalt Google vijf keer meer rekenkracht uit dezelfde hoeveelheid energie, stelt Philip Justus, VP Central Europe bij Google. Voor een groot deel zit hem dit in winst bij het koelen van servers. Met behulp van AI wordt heel precies bepaald wanneer er meer of minder gekoeld moet worden. “Dat klinkt saai, maar de impact is erg groot”, Justus aldus tijdens de DLD Conference in München.
Bijenkorf
Wat personeel betreft is er veel te doen omtrent het verminderen van reizen en meer op afstand werken. Hoewel het als iets kleins kan voelen, is het volgens Kouzelis verstandig om hier bij verwarmen en koelen rekening mee te houden. Het risico is dat in plaats van op één plek (het kantoor) ineens vele huizen of kamers verwarmd worden, terwijl zij dat voorheen niet werden. En de winst in vermeden kilometers minimaal is. “Zeker bij bedrijven die in stadscentra zitten komen veel medewerkers op de fiets”, illustreert hij.
Voorbeelden laten vooral zien dat het om een optelsom van grote en (vooral) kleine veranderingen gaat. Het Duitse Ecosia, de zoekmachine die zijn winst investeert in bomen planten en duurzame energieopwekking, is hier al behoorlijk ver mee. Dat gaat van hele praktische zaken, zoals geen koelsysteem op kantoor hebben (maar je kleden naar de temperatuur) en verwarmen als een soort bijenkorf. “We verwarmen kleinere gebieden en laten andere delen van het kantoor volledig onverwarmd. Ook wordt de warmte in ons gebouw opgewekt door een warmtekrachtcentrale, die elektriciteit opwekt en afvalwarmte gebruikt voor de kantoorruimten”, meldt het bedrijf in zijn Environmental & Social Performance Report over 2021.
Daarnaast zijn er tal van ‘administratieve’ keuzes die de wereld te goede moeten komen. “Wij vinden dat het openbaar vervoer voor iedereen beschikbaar moet zijn voor een euro per dag. Voor onze medewerkers hebben we dat al gerealiseerd door het prijsverschil met een regulier abonnement te betalen.”
Ook is er een pensioenregeling gecreëerd die alleen investeert in nieuwe hernieuwbare energiesystemen. Evenals “zorgen dat geld al goed doet voordat het wordt uitgegeven.” Om die reden wordt al het bedrijfsgeld aanghouden bij de groene en sociale banken GLS en Triodos.
Nudges
Ondertussen wordt er ook steeds meer gekeken naar hoe gebruikersgedrag de goede richting opgestuurd kan worden. In de producten en diensten die Google bedrijf levert, worden steeds meer ‘nudges’ verwerkt die tot duurzamer gedrag moeten leiden. Uit zoekdata blijkt dat daar veel behoefte aan is, stelt Justus. Praktisch gezien betekent dit onder andere dat Google bij het zoeken naar vliegtuigvluchten het niet alleen mogelijk maakt om resultaten te sorteren op basis van bijvoorbeeld prijs, maar ook op CO2-uitstoot. En ook bij het plannen van een route in Google Maps wordt sinds enige tijd inzicht gegeven in de duurzaamheid van verschillende opties.
Het voelt wellicht als kleine stappen, maar gezien de schaalgrootte van Googles dienstverlening kan het zeker een verschil maken. Justus: “Tech-verantwoordelijkheid zit hem ook in de producten die je aan je gebruikers levert en de keuzes die we allemaal kunnen maken bij de diensten die we dagelijks gebruiken.”
Eerder genoemde Ecosia gaat hier nog een stapje verder in en toont bij de zoekresultaten een kleine kolencentrale naast vermeldingen van de Global Coal Exit lijst en de grote olieconcerns en een groen blaadje naast B-Corps, bedrijven uit de Sustainable 222 en bedrijven die zijn gecertificeerd als Economy for the Common Good.
Green team oprichten
Hoe tuig je zelf een realistische werkwijze op? Afgaand op wat hij bij klanten ziet, werkt het goed om een ‘green team’ bestaande uit enkele enthousiaste mensen in organisatie op te zetten, stelt Kouzelis. “Anders dan bij losse projecten hoeven dat geen specialisten te zijn. Zolang je maar verschillende lagen uit de organisatie erbij betrekt. Zoals een senior manager, enkele juniors en met een directe lijn naar de directie.”
Sprekend over losse projecten, benadrukt Kouzelis dat verduurzaming anders werkt en dus ook anders benaderd moet worden dan bijvoorbeeld een marketing push. De grootste misvatting is dat je als bedrijf snel stappen kunt maken, merkt hij in de praktijk. “Het is een langetermijninvestering. Je kunt dit niet een jaar doen en het dan weer laten liggen.” Plus: “Er zit veel traagheid in organisaties. Voor je je plannen meeneemt in bijvoorbeeld procurement van refubished laptops of het migreren van servers ben je een tijd verder. Houdt er rekening mee dat veel zaken niet in één keer geaccepteerd worden.”
Verduurzaming is voor een groot deel dan ook verandermanagement, voegt hij toe. Het kan volgens hem goed werken om activiteiten te organiseren die collega’s laten ervaren waar verduurzaming om draait. Denk aan gezamenlijk bomen planten of een strand schoonmaken. “Dat zijn andere zaken dan de meest impactvolle dingen die je in je organisatie wilt veranderen, maar ze zijn wel goed voor het bewustzijn.”
Groeiend aanbod
Wat helpt is dat er steeds meer (digitale) diensten komen die bedrijven helpen verduurzamen. Kouzelis’ Greencast is er één van, maar ook op specifieke onderdelen zijn partijen die negatieve impact helpen verminderen aan te haken. Budbee speelt met leveringen met gebruik van hernieuwbare diesel en elektrische voertuigen bijvoorbeeld in op duurzaamheidsambities binnen e-commerce, maar ook meer achter de schermen neemt het aanbod langzaamaan toe.
Leanpath is bijvoorbeeld een hulpmiddel waarmee koks kunnen bijhouden welk voedsel wordt verspild. Die gegevens kunnen ze vervolgens gebruiken om veranderingen aan te brengen in de manier waarop ze het voedsel bereiden, koken en serveren. Onder andere Google maakt er gebruik van in zijn bedrijfsrestaurants. Het systeem beschikt over een camera die foto’s maakt van de voedselverspillende items, een weegschaal die ze weegt en een tablet waarop een teamlid extra informatie over het item kan invoeren.
Deze informatie wordt vervolgens geüpload naar de cloud, en aan de hand van deze cijfers kan Google voedselverspilling opsporen en er inzicht in krijgen. Waarop chefs aanpassingen doorvoeren, zoals de inkoop van ingrediënten terugschroeven of teamleden leren hoe ze groenten moeten snijden om een groter percentage van het product te benutten.
Blijven er toch reststromen over – ook anders dan voedsel – dan kan er weer een ander mechanisme in werking gesteld worden, zoals dat van Seenons. Deze Nederlandse scale-up bouwde een platform om afvalstromen en producenten te koppelen. Het streven daarbij is om de ‘ontdoener’ – degene met afval – uiteindelijk een product terug te leveren waar hij wat aan heeft. Daarbij zijn er materialen die vaker hergebruikt kunnen worden. Oprichter en voormalig CEO Jorn Eiting van Liempt vertelde eerder aan Emerce over het voorbeeld van het terugbrengen van verpakkingsmateriaal van een grote elektronica e-tailer. Een materiaal als piepschuim levert hen nu geld op in plaats van dat ze betalen voor het ontdoen ervan.
Deepmind
De gemene deler bij dergelijke initiatieven zit hem in de ontwikkeling van de juiste algoritmen. In dat licht haalt Justus, van Google, ook het nut van onderzoek en ontwikkeling van bijvoorbeeld Deepmind aan. Dit AI-onderdeel van Google haalde jaren geleden het nieuws doordat het systeem bijzonder goed was in het spelen van het spelletje Go. Hetzelfde type algoritmen is nu ingezet om wereldse problemen op te lossen, zoals het hoge energieverbruik in datacenters.